Ինչպես օգտվել Հայաստանում եկամտահարկի վերադարձից

2018 թվականից Հայաստանում գործում է պետական բյուջե վճարված եկամտային հարկի հաշվին հիփոթեքի տոկոսների մարման ծրագիրը: Սակայն, գործում է 55 մլն դրամի չափով անշարժ գույքի գնի սահմանափակում, ինչպես նաև ԱԱՀ-ի վերադարձման սահմանափակում ՝ 3 ամսվա ընթացքում ոչ ավելի, քան 1,5 մլն դրամ:

Եկամտային հարկի վերադարձման մասին օրենքը սոցիալական բնույթ է կրում և ուղղված է երկրի քաղաքացիների բնակարանային հարցի լուծմանը: Պետությունն ամեն ինչ անում է քաղաքացիներին ընդառաջ գնալու՝ բնակարան ձեռք բերելու հարցում:

Նշվում է, որ նախագիծն առաջարկում է արտոնություններն ուղղել երկրի մարզերում բնակարանաշինության համաչափ տարածքային բաշխման խթանմանը: Բայց, իրականում, մենք տեսնում ենք բոլորովին այլ պատկեր՝ կառուցապատողները, ավելի քան ակտիվ, իրականացնում են իրենց նախագծերը Երևանում՝ առավելապես կենտրոնում։ Իսկ գնորդներ են դառնում առանց այն էլ ապահովված քաղաքացիները, որոնք կրկնակի հարստանում են պետության հաշվին։

2021 թվականի օգոստոսի 12-ին խորհրդարանում հավանության արժանացավ “Հարկային օրենսգրքում փոփոխություններ կատարելու մասին՝ օրինագիծը։ Օրենքի շրջանակներում ասվում է 2022-2025 թվականներին փուլ առ փուլ սահմանափակել հիփոթեքի տոկոսները փոխհատուցելու համար եկամտային հարկի վերադարձման արտոնության կիրառումը: Նախնական որոշումը վերաբերելու է մայրաքաղաքի կենտրոնում կառուցվող անշարժ գույքին։

Այսպիսով, եկամտահարկի վերադարձի համակարգը չի կիրառվի:

2022 թվականի հուլիսի 1-ից եկամտահարկը չի վերադարձվի մայրաքաղաքի 1-ին կենտրոնական գոտում կառուցվող շենքում բնակարան ձեռք բերելու դեպքում;
2023 թ. հունվարի 1-ից կներառվի նաև 2-րդ գոտին Երևանում;
2023 թվականի հուլիսի 1-ից Երևանի 3 — րդ գոտին է;
Հունվարի 1-ից 2025թ -ամբողջ մայրաքաղաքը.

Նախագծով առաջարկվում է սահմանել սահմանափակումներ բնակելի շենքերի նկատմամբ, որոնք կկառուցվեն 2022 թվականի հունվարի 1-ից հետո տրվող շինարարության թույլտվություններով։

Օրինագիծը հիմնավորված է ծրագրի շահառուների կտրուկ աճով, ինչի կապակցությամբ չափազանց աճում է նաև պետբյուջեի ծախսային մասը և տուժում է երկրի տնտեսությունը։ Ըստ վիճակագրության ՝ արտոնյալ հիփոթեքային վարկավորման պետական ծրագրի մեկնարկի պահից շահառուների ընդհանուր թվից միայն 7 տոկոսն է անշարժ գույք ձեռք բերել մարզերում, 93 տոկոսը ՝ Երևանում:

Հայաստանի մարզերում կգործի հիփոթեքի "զրոյական” դրույքաչափի ռեժիմ, ինչի հետեւանքով այնտեղ հնարավոր կլինի ձեռք բերել կամ կառուցել բնակարան ՝ օգտվելով եկամտահարկի վերադարձման մասին օրենքի իրավունքից։

Իշխանությունների խնդիրը՝ մարզերում կարիքավոր ընտանիքներին օգնելն է։ Նրանց նախարարությունն առաջարկում է 100 տոկոսով սուբսիդավորել հիփոթեքի տոկոսները ՝ վճարելով միայն հիմնական գումարը։

Վարկառուի կողմից եկամտային հարկի ստացման կարգը:

Առք ու վաճառքի գործարքը արվում է միայն այն բանից հետո երբ ամբողջությամբ ավարտվում է նորակառույց շինարարությունը։ Իսկ շահառուները ստանում են վարկ և դիմում են պետական եկամուտների կոմիտե ՝ հիփոթեքի տոկոսավճարի դիմաց եկամտային հարկի փոխհատուցման համար։ 

Դրա համար անհրաժեշտ է դիմում գրել։ 2022 թվականից գործարկվել է էլեկտրոնային հարթակ, որը հնարավորություն է տալիս պարտատիրոջը դիմումը ներկայացնել բացառապես էլեկտրոնային եղանակով։ Հիմնական մասը դիմումի լրացնում է համակարգը, վարկառուն պետք է նշի   բանկային հաշվի համարը և կոնտակտները։

Դրա համար անհրաժեշտ է գրանցվել “Անձնական հաշիվների տեղեկատվական պորտալ” համակարգում, էլեկտրոնային ստորագրության առկայության դեպքում, օգտվել “էլեկտրոնային ծառայություններ”բաժնից: Իսկ եթե էլեկտրոնային ստորագրություն չկա, ապա դիմել ՊԵԿ՝ցանկացած սպասարկման բաժին։ Հետագայում մուտք գործել անձնական տեղեկատվական պորտալ մուտքի եւ գաղտնաբառի միջոցով: Պլատֆորմի միջոցով հարկի գումարի վերադարձն իրականացվում է 3 աշխատանքային օրվա ընթացքում: Սակայն պետք է, որ գործատուի կողմից արդեն հարկային մարմին ներկայացվի հարկի հաշվարկը, իսկ վարկի դիմաց վճարված տոկոսների գումարի մասին տվյալները ներկայացվեն ֆինանսական կազմակերպության կողմից։

Չնայած այն հանգամանքին, որ բանկերի ծրագրերը և տոկոսները բոլորովին այլ են, մենք կփորձենք անել հիփոթեքային վարկի մոտավոր հաշվարկ։ Օրինակ ՝ դիտարկենք 22 684 765,00 դրամ արժողությամբ տունը՝ 10% կանխավճարով (ստացվում է 50 հազար դոլարի հիփոթեքային վարկ), տարեկան 11% - ով 20 տարվա ընթացքում ։Ամսական վճարը կկազմի մոտ 250 000 դրամ։ 10 տարվա ընթացքում շուրջ 380.000-400.000 դրամ ամսական: Սակայն, դա մոտավոր հաշվարկն է։ Ամեն ինչ կախված է տրամադրման ծրագրից և բանկից. Վարկը՝ տարեկան 10% - ով ,բանկը տրամադրում է ՀՀ մարզերում բնակարանի (ոչ նորակառույց) համար:

Ըստ բանկերի հաշվարկների՝աշխատավարձի 40-50% պետք է տրամադրվի հիփոթեքային վարկի մարմանը։

Եթե դուք պլանավորում եք վերցնել նորակառույց՝ հիփոթեքով, ապա անհրաժեշտ կլինի իմանալ, թե որ բանկի հետ է աշխատում կառուցապատողը, և միայն այդ ժամանակ արդեն սկսել  հավաքել փաստաթղթեր դիմելու համար՝ հենց կառուցապտողի  գործընկեր բանկին։ Նաև պետք է պատրաստ լինել այլ պարտադիր ծախսերի՝ ինչպիսիք են կյանքի ապահովագրություն և անշարժ գույքի ապահովարություն։

Եկամտահարկի ստանդարտ դրույքաչափը կազմում է ամսական 21%, 500.000 դրամ աշխատավարձի դեպքում։ Եկամտային հարկի ամսական վճարը կկազմի մոտ 100.000 դրամ:

Ուշադիր կարդացեք վարկային պայմանագիրը, ստուգեք բոլոր տվյալները և թվերը։ Ճշտեք բոլոր կետերն ու ձևակերպումները։ Ուշադրություն դարձրեք վճարի չափին, վաղաժամկետ մարման դեպքեւմ մարման չափին ու գրաֆիկին, և ուշացնելու դեպքում տուգանքի չափին։